ˈIwje
Town, centre of Iwje Rajon, Grodna Voblasc, on the Ivienka River. 158 km north-east of Grodna, 131 km from Minsk, 10 km from the Gawja railway station (on the Lida — Maladziechna line); it is connected with Valozhyn, Lida, Navagrudak by highways.
In 1940–2000, urban settlement.
In 1940, 3,100 inhabitants lived in Iwje.
In the first days of the war, in the Iwje area, units of the 24th Samara-Ulyanovsk Iron Rifle Division (major general K. M. Galitskij) fought against much larger enemy forces.
Iwje was invaded on June 29, 1941. German Nazi invaders killed 2,621 civilians in the urban settlement and rajon, including more than 2.5 thousand ghetto prisoners. Iwje was badly damaged.
The Iwje Underground Rajon Committee of the Communist Party (Bolsheviks) of Belarus and Iwje Underground Rajon Committee of the Leninist Young Communist League of Belarus operated in the rajon; the S.M. Kirov Partisan Brigade, “Upierad” (onward) Partisan Brigade, and Aleksandr Nevskij Partisan Brigade (all of Baranavichy Voblasc); the Mstitel («Мститель»; lit. ‘avenger’) underground newspaper, i.e. the body of the Iwje Underground Rajon Committee of the Communist Party (Bolsheviks) of Belarus, was published.
Iwje was liberated on July 7, 1944, by the soldiers of the 32nd Cavalry Division (major general I. P. Kaliuzhnyj) of the 3rd Guards Cavalry Corps of the 3rd Belarusian Front in the course of the Vilnius offensive of 1944.
In Iwje, there are:
military cemeteries; mass graves of Soviet soldiers; ones of Soviet soldiers and partisans; solitary graves of Soviet soldiers; monuments placed on the them;
2 km from the city, there is the Stonievichy memorial complex located at the place of annihilation and burial of ghetto prisoners;
memorial sign in honour of compatriots who died during the Great Patriotic War.
Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941–1945: энцыклапедыя / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1990.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць / Рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1986.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 3: Гімназіі—Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1996.
Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. Т. 7: Застаўка—Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1998.
Республика Беларусь: энциклопедия: в 6 (7) т. Т. 3: Герасименко—Картель / Редкол.: Г. П. Пашков (глав. ред.) [и др.]. – Минск: Белорусская Энциклопедия имени Петруся Бровки, 2006.
Гарады і вёскі Беларусі: энцыклапедыя: у 10 т. Т. 9. Кн. 2: Гродзенская вобласць / Рэдкал.: У. У. Андрыевіч (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2016.
Регионы Беларуси. Гродненская область: в 7 т. Т. 4. Кн. 1 / Редкол.: В. В. Андриевич (глав. ред.) [и др.]. – Минск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2014.
Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Іўеўскага раёна / Рэдкал.: Г. К. Кісялёў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: БЕЛТА, 2002.
Памяць. Беларусь. Рэспубліканская кніга / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1995.
Памяць Беларусі. Рэспубліканская кніга / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2005.
Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гродненская область: Сборник архивных документов и материалов / Редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. – Минск: Национальный архив Республики Беларусь; – Москва: Фонд «Историческая память», 2021.
Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси, 1941–1944 / сост.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Гос. ком. по арх. и делопроизводству Респ. Беларусь, 2001.
Партизанские формирования Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 — июль 1944) / А. Л. Манаенков (руководитель) [и др.]. – Минск: Беларусь, 1983.
Шомоди В. Э. Маршрутами народной славы: учебное пособие для педагогов и воспитателей. – Минск: Университетское, 2001.
Ботвинник М. Б. Памятники геноцида евреев Беларуси. – Минск: Беларуская навука, 2000.